Jak cudzoziemiec może założyć firmę w Polsce?

Polska, z dynamicznie rozwijającą się gospodarką i strategicznym położeniem w Europie, przyciąga coraz więcej przedsiębiorców z zagranicy. Jeśli jesteś cudzoziemcem i rozważasz rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej w Polsce, ten przewodnik wyjaśni Ci podstawowe zasady i dostępne opcje. Kluczowe jest zrozumienie, że możliwości założenia firmy zależą w dużej mierze od Twojego obywatelstwa oraz statusu pobytowego w Polsce.

Kto może założyć firmę w Polsce? Podstawowe zasady

Co do zasady, Polska gwarantuje swobodę podejmowania działalności gospodarczej, jednak na różnych zasadach w zależności od pochodzenia przedsiębiorcy:

• Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Szwajcarii: Mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Oznacza to pełen dostęp do wszystkich form prawnych, włącznie z najprostszą – jednoosobową działalnością gospodarczą (JDG). 
•  
• Obywatele państw trzecich (spoza UE/EOG/Szwajcarii): Ich prawa do zakładania i prowadzenia firmy w Polsce są bardziej zróżnicowane i często zależą od posiadanego przez nich tytułu pobytowego (np. wizy, zezwolenia na pobyt).

Dostępne formy prawne działalności dla cudzoziemców

Oto najpopularniejsze formy prowadzenia biznesu w Polsce i zasady ich dostępności dla cudzoziemców:

1. Jednoosobowa Działalność Gospodarcza (JDG):

• Charakterystyka: Najprostsza forma, gdzie przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem. Rejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
• Dostępność dla obywateli państw trzecich: Możliwość założenia JDG jest ograniczona i przysługuje głównie cudzoziemcom posiadającym w Polsce:
  • Zezwolenie na pobyt stały.
  • Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE.
  • Zezwolenie na pobyt czasowy wydane w określonych celach, np.:
    • w celu połączenia z rodziną (jako członek rodziny obywatela polskiego lub cudzoziemca spełniającego pewne warunki),
    • w celu kształcenia się na studiach stacjonarnych,
    • posiadaczom Niebieskiej Karty UE po określonym czasie pobytu w PL.
  • Status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą.
  • Ważną Kartę Polaka.
  • Inne tytuły pobytowe wymienione w ustawie Prawo przedsiębiorców lub ustawach szczególnych (np. pewne uprawnienia dla obywateli Ukrainy objętych tzw. specustawą – warto to weryfikować na bieżąco).
• Wniosek: Jeśli nie należysz do żadnej z uprawnionych grup, co do zasady nie możesz zarejestrować JDG w Polsce.

2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.) / Spółka Akcyjna (S.A.):

• Charakterystyka: Spółki kapitałowe, posiadające osobowość prawną. Odpowiedzialność wspólników/akcjonariuszy jest ograniczona. Rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Sp. z o.o. jest znacznie popularniejsza ze względu na niższe wymogi kapitałowe i prostszą strukturę.
• Dostępność dla obywateli państw trzecich: Co do zasady, każdy cudzoziemiec, niezależnie od posiadanego tytułu pobytowego czy obywatelstwa, może założyć lub zostać wspólnikiem/akcjonariuszem spółki z o.o. lub S.A. w Polsce. To najczęstsze i najbardziej uniwersalne rozwiązanie dla obcokrajowców, którzy nie kwalifikują się do założenia JDG.
• Wymogi: Konieczność sporządzenia umowy spółki (najczęściej w formie aktu notarialnego, choć dla prostej Sp. z o.o. możliwa jest też rejestracja online S24), wniesienie kapitału zakładowego (min. 5 000 zł dla Sp. z o.o.), powołanie zarządu.

3. Spółki Osobowe (np. Jawna, Komandytowa):

• Są to spółki nieposiadające osobowości prawnej (poza spółką komandytowo-akcyjną). Prawo cudzoziemca do bycia wspólnikiem w takich spółkach często zależy od tych samych kryteriów, co możliwość założenia JDG. Ze względu na złożoność i wymogi dotyczące statusu pobytowego wspólników, są one rzadziej wybierane przez cudzoziemców niż spółki kapitałowe.

4. Oddział lub Przedstawicielstwo:

• Cudzoziemscy przedsiębiorcy (firmy zagraniczne) mogą również otworzyć w Polsce oddział swojej firmy lub, w ograniczonym zakresie (tylko reklama i promocja), przedstawicielstwo. Zasady ich tworzenia regulują odrębne przepisy.

Kroki przy zakładaniu firmy (ogólny zarys)

Niezależnie od formy, proces zakładania firmy zazwyczaj obejmuje:

1. Wybór formy prawnej: Adekwatnej do Twojej sytuacji prawnej i planów biznesowych.
2. Rejestracja: W CEIDG (dla uprawnionych do JDG) lub w KRS (dla spółek). Można to zrobić online (profil zaufany, S24 dla Sp. z o.o.) lub tradycyjnie.
3. Uzyskanie numerów NIP i REGON: Zazwyczaj nadawane automatycznie przy rejestracji w CEIDG/KRS. NIP jest niezbędny do rozliczeń podatkowych.
4. Założenie firmowego konta bankowego.
5. Rejestracja w ZUS: Jako płatnik składek (jeśli będziesz zatrudniać pracowników) i/lub jako osoba ubezpieczona (jeśli sam podlegasz ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności).
6. Rejestracja jako podatnik VAT: Jeśli jest to wymagane lub opłacalne dla Twojej działalności.

Legalizacja pobytu na podstawie prowadzenia firmy

Bardzo ważne jest rozróżnienie: samo zarejestrowanie firmy w Polsce (np. spółki z o.o.) nie daje automatycznie prawa do pobytu w Polsce.

Prowadzenie działalności gospodarczej może być podstawą do ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, ale trzeba spełnić dodatkowe warunki. Cudzoziemiec musi wykazać, że jego firma:

• Osiąga określony dochód LUB
• Zatrudnia określoną liczbę pracowników LUB
• Posiada środki lub prowadzi działania pozwalające na spełnienie tych warunków w przyszłości.

Dodatkowo, jeśli cudzoziemiec ma pełnić funkcję w zarządzie założonej przez siebie spółki z o.o., może potrzebować zezwolenia na pracę typu B, chyba że jest zwolniony z tego obowiązku lub uzyska zezwolenie na pobyt czasowy łączące funkcję w zarządzie z prawem pobytu.

Scenariusz: programista z Indii zakłada Sp. z o.o.

Ravi, programista z Indii, chce świadczyć usługi IT w Polsce jako freelancer, ale nie posiada karty stałego pobytu ani innego tytułu uprawniającego do założenia JDG.

1. Decyduje się na założenie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.), której będzie jedynym wspólnikiem i prezesem zarządu.
2. Korzystając z pomocy prawnej, przygotowuje umowę spółki i rejestruje ją w KRS za pośrednictwem systemu S24 lub u notariusza. Wpłaca wymagany kapitał 5 000 zł.
3. Spółka uzyskuje NIP i REGON. Ravi zakłada konto bankowe dla spółki i rejestruje ją jako podatnika VAT.
4. Ravi, przebywając w Polsce legalnie (np. na podstawie wizy biznesowej lub innej), składa do wojewody wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, dołączając biznesplan, dokumenty spółki i dowody na jej potencjał rozwojowy. Musi również udowodnić posiadanie ubezpieczenia i środków na utrzymanie.
5. Jeśli otrzyma zezwolenie na pobyt, będzie mógł legalnie mieszkać w Polsce i zarządzać swoją spółką.

Kluczowe kwestie dla cudzoziemca-przedsiębiorcy

• Dokładnie zweryfikuj swój status pobytowy, aby wybrać dostępną i optymalną formę prawną firmy.
• Pamiętaj o konieczności oddzielnej legalizacji swojego pobytu, jeśli sama rejestracja firmy Ci tego nie zapewnia.
• Zapoznaj się z polskimi przepisami podatkowymi (PIT/CIT, VAT) oraz obowiązkami wobec ZUS.
• Bądź przygotowany na potencjalne bariery językowe i kulturowe – rozważ wsparcie tłumacza lub lokalnego doradcy.

Jak możemy pomóc w założeniu firmy przez cudzoziemca?

Proces zakładania firmy w Polsce przez cudzoziemca, zwłaszcza wybór odpowiedniej formy i powiązanie tego z legalizacją pobytu, może być złożony. Nasza kancelaria oferuje wsparcie obejmujące:

• Doradztwo w zakresie wyboru najkorzystniejszej formy prawnej działalności w zależności od statusu cudzoziemca.
• Pomoc w procesie rejestracji spółek w KRS oraz JDG w CEIDG (dla uprawnionych).
• Doradztwo dotyczące wymogów legalizacji pobytu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
• Pomoc w uzyskaniu niezbędnych zezwoleń na pracę (np. typu B dla członków zarządu).
• Ogólne doradztwo prawne i compliance dla nowo powstałych firm z kapitałem zagranicznym.

Polska jest otwarta na zagranicznych przedsiębiorców, oferując różnorodne możliwości prowadzenia biznesu. Kluczem do sukcesu jest wybór odpowiedniej ścieżki prawnej i dopełnienie wszystkich formalności zarówno związanych z firmą, jak i z własnym legalnym pobytem. Skontaktuj się z nami, aby omówić Twoje plany i uzyskać profesjonalne wsparcie.

(Pamiętaj, że informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny. Przepisy dotyczące działalności gospodarczej i pobytu cudzoziemców są złożone i mogą się zmieniać. Zawsze konsultuj swoją indywidualną sytuację z prawnikiem, doradcą podatkowym lub korzystaj z oficjalnych portali rządowych, np. biznes.gov.pl.)