Dla wielu cudzoziemców przyjeżdżających do Polski w celach zarobkowych, kluczowym wyzwaniem jest nie tylko znalezienie pracy, ale również zalegalizowanie swojego długoterminowego pobytu. Polski system prawny wymaga uregulowania obu tych kwestii – legalnego przebywania w kraju i legalnego prawa do wykonywania pracy. Na szczęście istnieją mechanizmy, które pozwalają te dwa procesy sprawnie połączyć, przede wszystkim poprzez uzyskanie jednego, zintegrowanego zezwolenia. Jak to działa w praktyce?

Pobyt czasowy i praca – dwa niezbędne elementy

Zanim przejdziemy do połączenia procesów, przypomnijmy podstawową zasadę: aby cudzoziemiec (spoza UE/EOG/Szwajcarii) mógł legalnie mieszkać i pracować w Polsce przez dłuższy czas (powyżej 3 miesięcy), zazwyczaj potrzebuje dwóch odrębnych zgód:

1. Zgody na pobyt: Potwierdzonej ważną wizą krajową (Typ D) lub zezwoleniem na pobyt (czasowy, stały, rezydenta długoterminowego UE).
2. Zgody na pracę: W postaci zezwolenia na pracę, oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy (dla obywateli określonych krajów) lub bycia zwolnionym z tego obowiązku na mocy przepisów.

System ten bywał skomplikowany, wymagając często oddzielnych wniosków i procedur. Dlatego wprowadzono rozwiązanie integrujące obie kwestie.

Główne rozwiązanie: zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (zezwolenie jednolite)

Najczęstszym i najbardziej efektywnym sposobem na jednoczesne uregulowanie kwestii pobytu i pracy jest ubieganie się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, znane również jako zezwolenie jednolite.

• Co to jest? Jest to jeden rodzaj zezwolenia na pobyt czasowy, który w swojej treści zawiera również zgodę na wykonywanie pracy na rzecz konkretnego pracodawcy i na określonych warunkach.
• Dla kogo? Dla cudzoziemców spoza UE/EOG/Szwajcarii, którzy zamierzają przebywać i pracować w Polsce dłużej niż 3 miesiące.
• Kto i Gdzie Składa Wniosek? Wniosek składa sam cudzoziemiec (nie pracodawca!) do wojewody właściwego ze względu na jego miejsce zamieszkania w Polsce.
• Kiedy Składać Wniosek? Wniosek należy złożyć podczas legalnego pobytu cudzoziemca w Polsce (np. na podstawie ważnej wizy, innego zezwolenia na pobyt, w ramach ruchu bezwizowego, jeśli pozwala na złożenie wniosku). Najważniejsze, by złożyć go przed upływem terminu legalnego pobytu. Złożenie wniosku w terminie i bez braków formalnych legalizuje pobyt cudzoziemca do czasu wydania ostatecznej decyzji (tzw. pobyt „na stemplu”).
• Kluczowa Rola Pracodawcy: Mimo że to cudzoziemiec jest wnioskodawcą, Twoja rola jako pracodawcy jest kluczowa. Musisz dostarczyć pracownikowi niezbędne dokumenty do wniosku, przede wszystkim:
  • Załącznik nr 1 do wniosku: Wypełniony i podpisany przez Ciebie dokument, zawierający szczegółowe informacje o warunkach zatrudnienia (stanowisko, wynagrodzenie, wymiar czasu pracy, rodzaj umowy itp.).
• Zalety Rozwiązania: Jeden wniosek, jedna procedura w urzędzie wojewódzkim, jedna decyzja i finalnie jedna karta pobytu potwierdzająca zarówno prawo do pobytu, jak i do pracy u wskazanego pracodawcy.

Jak wygląda procedura krok po kroku (perspektywa połączenia procesów)?

1. Nawiązanie współpracy: Cudzoziemiec znajduje pracodawcę (lub odwrotnie). Ustalane są warunki zatrudnienia.
2. Przygotowanie dokumentów przez pracodawcę: Jako pracodawca, przygotowujesz Załącznik nr 1 do wniosku o zezwolenie jednolite.
3. Złożenie wniosku przez cudzoziemca: Cudzoziemiec, przebywając legalnie w Polsce, składa kompletny wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę do właściwego Urzędu Wojewódzkiego, dołączając m.in. wypełniony Załącznik nr 1 od Ciebie, kopię paszportu, zdjęcia, dowód ubezpieczenia, potwierdzenie posiadania miejsca zamieszkania i środków utrzymania oraz opłatę skarbową.
4. Pobyt „na stemplu”: Jeśli wniosek został złożony w terminie i nie zawiera braków formalnych, wojewoda umieszcza w paszporcie cudzoziemca stempel potwierdzający złożenie wniosku. Taki stempel legalizuje pobyt cudzoziemca do czasu wydania ostatecznej decyzji (ale nie uprawnia do podróżowania po strefie Schengen).
5. Postępowanie i decyzja: Urząd Wojewódzki prowadzi postępowanie, weryfikując warunki pobytu i pracy. Po pozytywnym rozpatrzeniu, wydaje decyzję o udzieleniu zezwolenia jednolitego.
6. Odbiór karty pobytu: Po wydaniu decyzji cudzoziemiec odbiera kartę pobytu – dokument potwierdzający jego prawo do pobytu i pracy w Polsce zgodnie z warunkami określonymi w decyzji.

A co jeśli zezwolenie na pobyt jest na innej podstawie? (np. studia, rodzina)

Nie zawsze cudzoziemiec posiada zezwolenie na pobyt związane bezpośrednio z pracą. Co jeśli ma zezwolenie na pobyt czasowy np. na studia, ze względu na małżeństwo z obywatelem Polski lub na innych zasadach?

• Czy może pracować? Odpowiedź zależy od podstawy prawnej posiadanego zezwolenia.
  • Studenci studiów stacjonarnych: Zasadniczo mogą pracować w Polsce bez dodatkowego zezwolenia na pracę (mogą obowiązywać pewne limity godzinowe w zależności od roku studiów/statusu – warto to sprawdzić).
  • Małżonkowie obywateli polskich: Mają pełny, nieograniczony dostęp do polskiego rynku pracy – nie potrzebują zezwolenia.
  • Inne zezwolenia na pobyt (np. ze względu na „inne okoliczności”): W wielu takich przypadkach, samo zezwolenie na pobyt nie daje automatycznie prawa do pracy. Aby legalnie zatrudnić taką osobę, Ty jako pracodawca będziesz musiał dodatkowo uzyskać dla niej zezwolenie na pracę lub zarejestrować oświadczenie (jeśli dotyczy obywateli Ukrainy, Armenii etc.).

Wniosek: Jeśli cudzoziemiec ma już kartę pobytu, zawsze sprawdzaj adnotacje na karcie oraz treść decyzji, na podstawie której została wydana – tam znajdziesz informację o dostępie do rynku pracy.

Scenariusz: studentka chce podjąć pracę po studiach

Elena, obywatelka Kazachstanu, kończy studia magisterskie na polskiej uczelni. Jej obecna karta pobytu została wydana na cel studiów stacjonarnych. Znajduje ofertę pracy w swoim zawodzie. Co powinna zrobić, aby legalnie podjąć pracę i pozostać w Polsce po wygaśnięciu „studenckiej” karty pobytu?

Najlepszym rozwiązaniem jest złożenie przez Elenę, jeszcze przed wygaśnięciem jej obecnej karty pobytu, wniosku o udzielenie nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (zezwolenie jednolite). Jej przyszły pracodawca musi dostarczyć jej Załącznik nr 1. Po uzyskaniu nowego zezwolenia jednolitego, będzie mogła legalnie mieszkać i pracować w Polsce na podstawie nowej karty pobytu.

Kluczowe wskazówki dla pracodawcy i cudzoziemca

• Planujcie z wyprzedzeniem: Proces uzyskania zezwolenia jednolitego może trwać kilka miesięcy. Złóżcie wniosek odpowiednio wcześnie.
• Współpracujcie: Sukces zależy od dobrej komunikacji i współpracy między cudzoziemcem a pracodawcą (dostarczenie dokumentów).
• Dbajcie o kompletność wniosku: Braki formalne znacząco wydłużają procedurę.
• Monitorujcie terminy: Pilnujcie dat ważności wiz, kart pobytu i terminów składania wniosków.

Jak możemy pomóc w połączeniu procesów pobytu i pracy?

Procedura uzyskania zezwolenia jednolitego, choć integruje procesy, nadal wymaga znajomości przepisów i staranności. Nasza kancelaria oferuje wsparcie zarówno dla pracodawców, jak i cudzoziemców:

• Pracodawcom: Pomagamy w prawidłowym przygotowaniu Załącznika nr 1, weryfikujemy status prawny kandydatów.
• Cudzoziemcom: Pomagamy w przygotowaniu i złożeniu kompletnego wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, monitorujemy przebieg postępowania, pomagamy w komunikacji z Urzędem Wojewódzkim.

Specjalizujemy się w procedurach dotyczących zezwoleń jednolitych, pomagając skutecznie połączyć legalizację pobytu i pracy w Polsce.

Połączenie procesów legalizacji pobytu i pracy jest możliwe i korzystne dzięki instytucji zezwolenia jednolitego. Kluczem jest jednak znajomość procedur, terminowe działanie i dobra współpraca między pracownikiem a pracodawcą. Jeśli potrzebujesz wsparcia na którymkolwiek etapie, skontaktuj się z nami.

(Pamiętaj, że informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny. Każda sytuacja wymaga indywidualnej oceny prawnej. Zawsze sprawdzaj aktualne informacje na stronach Urzędu do Spraw Cudzoziemców i właściwego Urzędu Wojewódzkiego.)