W obliczu dynamicznych zmian i bliskich relacji polsko-ukraińskich, wielu obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce zastanawia się nad możliwością uzyskania polskiego obywatelstwa. Polski paszport otwiera drzwi do pełnych praw obywatelskich w Polsce i Unii Europejskiej. Choć procedury są określone przez ogólne przepisy dotyczące cudzoziemców, warto znać dostępne ścieżki i specyficzne uwarunkowania, które mogą dotyczyć obywateli Ukrainy, w tym tych korzystających z ochrony czasowej (status UKR).
Wstęp: Droga do polskiego obywatelstwa dla obywateli Ukrainy
Uzyskanie polskiego obywatelstwa to ważna decyzja i często długotrwały proces. Dla obywateli Ukrainy, podobnie jak dla innych cudzoziemców, polskie prawo przewiduje kilka głównych dróg do jego nabycia. Wybór odpowiedniej ścieżki zależy od indywidualnej sytuacji, historii pobytu w Polsce, więzów rodzinnych, a czasem także od posiadania polskich korzeni. Należy pamiętać, że sam fakt posiadania statusu UKR (ochrony czasowej) nie prowadzi bezpośrednio do obywatelstwa, ale może stanowić ważny etap na drodze do uregulowania pobytu, który w przyszłości umożliwi staranie się o polski paszport.
Główne sposoby uzyskania obywatelstwa – co wybrać?
Obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o polskie obywatelstwo głównie poprzez:
Uznanie za obywatela polskiego – najczęstsza droga dla rezydentów
Jest to procedura administracyjna prowadzona przez wojewodę, oparta na spełnieniu konkretnych warunków ustawowych. Najważniejsze z nich to:
- Odpowiednio długi, legalny i nieprzerwany pobyt w Polsce: Wymagany okres zależy od podstawy (np. 3 lata na pobycie stałym/rezydenta UE dla małżonka Polaka; inne okresy dla osób na pobycie stałym/rezydenta UE z innych tytułów – często min. 3 lata; 10 lat ogólnie).
- Posiadanie stabilnego zezwolenia na pobyt: Kluczowe jest posiadanie zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE przed złożeniem wniosku o uznanie za obywatela.
- Potwierdzona znajomość języka polskiego: Wymagany jest oficjalny certyfikat na poziomie B1 lub dokument zwalniający (np. świadectwo ukończenia polskiej szkoły).
- Stabilne źródło dochodu i tytuł prawny do lokalu.
- Brak zagrożenia dla bezpieczeństwa.
Nadanie przez Prezydenta RP – opcja indywidualna
Prezydent RP może nadać obywatelstwo każdemu cudzoziemcowi na jego wniosek. Jest to droga uznaniowa, nie ma tu ścisłych wymogów co do długości pobytu czy znajomości języka. Rozpatrywane są indywidualne okoliczności, szczególne zasługi, ważne powody. Może być to opcja dla osób, które nie spełniają warunków do uznania, ale mają silne związki z Polską lub wyjątkową sytuację. Proces jest jednak mniej przewidywalny.
Potwierdzenie posiadania obywatelstwa (pochodzenie) – jeśli masz polskie korzenie
Dla wielu Ukraińców z polskimi korzeniami jest to bardzo ważna ścieżka. Nie jest to nabycie, lecz potwierdzenie, że dana osoba już jest obywatelem Polski z mocy prawa dzięki polskiemu pochodzeniu (rodziców, dziadków, pradziadków). Wymaga to udowodnienia obywatelstwa przodków i jego nieprzerwanego dziedziczenia zgodnie z historycznymi przepisami.
Przywrócenie obywatelstwa (dla byłych obywateli)
Dotyczy osób, które w przeszłości posiadały polskie obywatelstwo, ale utraciły je przed 1 stycznia 1999 r. na mocy określonych ustaw.
Status UKR (ochrona czasowa) a droga do obywatelstwa
Ważne jest zrozumienie roli statusu UKR:
- Ochrona czasowa (status UKR) sama w sobie NIE jest podstawą do ubiegania się o obywatelstwo polskie.
- Zapewnia jednak legalny pobyt i dostęp do rynku pracy, co pozwala budować historię pobytową i zawodową w Polsce.
- Czas pobytu na podstawie ochrony czasowej może być wliczany (zgodnie z aktualnymi przepisami i interpretacjami – zawsze warto to weryfikować!) do okresu wymaganego do uzyskania zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE. Uzyskanie takiego zezwolenia (lub zezwolenia na pobyt stały na innej podstawie) jest często niezbędnym krokiem pośrednim, zanim będzie można ubiegać się o uznanie za obywatela polskiego.
Niezbędne dokumenty – przygotuj się starannie
Lista dokumentów zależy od wybranej ścieżki. Zawsze potrzebny będzie ważny paszport, zdjęcia, wypełniony wniosek i opłata. Ponadto:
- Przy uznaniu: Karta pobytu stałego/rezydenta UE, certyfikat językowy B1 (lub dokument zwalniający), dowody na dochód i zakwaterowanie, akt małżeństwa (jeśli dotyczy), itp.
- Przy potwierdzeniu: Dokumenty metrykalne wnioskodawcy i polskich przodków (akty urodzenia, małżeństwa), dokumenty potwierdzające polskie obywatelstwo przodków (np. stare polskie dowody, paszporty, zaświadczenia).
- Przy nadaniu: Wszelkie dokumenty uzasadniające wniosek (życiorys, dowody na związki z Polską, osiągnięcia, listy polecające).
Wszystkie dokumenty obcojęzyczne muszą być przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego. Dokumenty urzędowe z Ukrainy zazwyczaj wymagają opatrzenia klauzulą Apostille.
Procedura w skrócie – gdzie złożyć wniosek i czego oczekiwać?
- Wnioski o uznanie i potwierdzenie składa się do Wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania (lub przez Konsula, jeśli mieszkasz za granicą).
- Wniosek o nadanie przez Prezydenta składa się za pośrednictwem Wojewody lub Konsula.
- Wniosek o przywrócenie składa się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (przez Wojewodę lub Konsula).
- Czas oczekiwania na decyzję może być różny, od kilku miesięcy do ponad roku, w zależności od rodzaju sprawy i obciążenia urzędu. W niektórych sprawach (np. o uznanie) może być przeprowadzona rozmowa z wnioskodawcą.
Historia Iryny: Od ochrony czasowej do obywatelstwa (plan na przyszłość)
Iryna przyjechała do Polski po lutym 2022 i uzyskała status UKR. Podjęła legalną pracę. Po 3 latach nieprzerwanego pobytu i pracy, złożyła wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, które otrzymała. Pilnie uczyła się języka polskiego. Zakładając, że przepisy pozwolą zaliczyć część pobytu na UKR do okresu wymaganego dla rezydenta długoterminowego UE, po łącznym okresie 5 lat legalnego pobytu, posiadając stabilną pracę, ubezpieczenie i zdany egzamin B1, Iryna planuje złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE. Dopiero po uzyskaniu tego statusu i spełnieniu ewentualnych dodatkowych wymogów pobytowych na tej karcie, będzie mogła złożyć wniosek o uznanie za obywatela polskiego. To pokazuje, że droga od ochrony czasowej do obywatelstwa jest wieloetapowa.
Podsumowanie: Obywatelstwo wymaga czasu i spełnienia warunków
Uzyskanie polskiego obywatelstwa przez obywatela Ukrainy jest procesem możliwym, ale wymagającym spełnienia konkretnych warunków prawnych, cierpliwości i starannego przygotowania. Status ochrony czasowej jest ważnym wsparciem, ale stanowi raczej punkt wyjścia do dalszej legalizacji pobytu, która może finalnie prowadzić do obywatelstwa.
Jesteś obywatelem Ukrainy i myślisz o uzyskaniu polskiego obywatelstwa? Chcesz dowiedzieć się, która ścieżka jest dla Ciebie najbardziej odpowiednia i jakie dokładnie warunki musisz spełnić? Potrzebujesz pomocy w skompletowaniu dokumentów, w tym archiwalnych dotyczących przodków, lub w przygotowaniu do egzaminu językowego? Skontaktuj się z naszą kancelarią. Oferujemy specjalistyczną pomoc prawną dla obywateli Ukrainy w sprawach pobytowych i obywatelskich.
